راه های تقویت فن بیان و مهارت خوب صحبت کردن

 اگر بخواهیم در یک جمله فن بیان را تعریف کنیم، می توانیم توانایی صحبت کردن را فن بیان بنامیم. فن بیانِ خوب یک مهارت است که با تمرین و ممارست می توان از آن برخوردار شد.

فن بیان، در حقیقت انتخاب رویکرد ما برای برقراری ارتباط با دیگران است. بر همین اساس ما با افراد مختلف یکسان صحبت نمی کنیم.

• صحبت من با یک کودک ۵ ساله آیا می تواند با صحبت من با یک فرد سالخورده یکسان باشد؟
• آیا کلماتی که هنگام صحبت کردن با یک همکار استفاده می کنیم با واژه هایی که در صحبت با مدیر بانک یا یک شخص با جایگاه بالاتربه کار می بریم، یکسان است؟!

بگذارید موضوع را با یک ذکر مثال، شفاف تر بیان کنیم. فرض کنید من قرار است یک دوره جدید و متفاوت را برگزار کنم و دوست دارم با همه اطرافیانم با ذوق و شوق در مورد این موضوع صحبت کنم.

• زمانی که در مورد دوره مذکور با بهترین همکارم صحبت می‌کنم، درباره‌ی دوره با جزئیات و آب‌ و‌ تاب حرف می‌زنم، هر کاری که انجام داده‌ ام را مفصل برای او تعریف می‌کنم.
• آیا به نظر شما زمانی که در مورد آن با مادرم صحبت می‌کنم، درباره جزئیات این دوره با آب‌ و‌ تاب حرف بزنم یا نیازی نیست؟
• زمانی که با مخاطبین دوره صحبت می کنم آیا نیاز به دادن همه اطلاعات هست یا خیر؟

پس صحبت ما در موقعیت های مختلف متفاوت خواهد بود.

فن بیان و ملک الشعرای بهار

ملک الشعرای بهار در کتاب سبک شناسی، ضعف نحوه سخن گفتن ما را به دلیل درست استفاده نکردن از: آهنگ صدا، لحن عاجزانه، صدای نازک، حروف جویده جویده، لحن مظلومانه و حیله گرانه در سخن گفتن دانسته است. وی از قول مردی فاضل نقل می کند که “مردم ما به جای سخن گفتن ، ناله می کنند”

 فن بیان فقط به پرورش صدا و کار فنی و فیزیکی ختم نمی شود. بیان خوب، با دانش ما از زبان و نیز با آگاهی ما نسبت به آنچه که «بیانش می کنیم» ارتباطی تنگاتنگ دارد.

 صدا و بیان انسان محصول عوامل مختلف فیزیولوژیک مانند نوع اندام های تنفسی و گفتاری، روانشناختی مانند شخصیت و اجتماعی مانند آموزش و پرورش و پایگاه اجتماعی است.

عوامل تأثیرگذار در فن بیان

• نویسنده، مؤلف، سخنران یا گوینده که با عنوان ریتور (Rhetor) شناخته می‌شود
• مخاطب
• موضوع بحث
• هدف گفتگو 

 هم چنین زمینه و فرهنگی که یک بحث در قالب آن شکل می‌گیرد.

 باید توجه کنیم که فن بیان مختص به یک قشر یا افرادی با یک جایگاه اجتماعی خاص نیست. گاهی افراد این تصور اشتباه را دارند که فن بیان خوب فقط به کار یک سخنران یا یک گوینده می آید یا اینکه یادگیری فن بیان برای یک سن خاص مناسب است.

اما کجا این فن بیان به کار می آید و استفاده می شود؟

• در حین سخنرانی
• هنگام صحبت در جلسات رسمی
• زمان مشاوره دادن
• صحبت یک وکیل یا قاضی و…
• صحبت کردن یک کارمند با مشتری یا با مدیر خود
• صحبت کردن یک معلم یا استاد دانشگاه
• صحبت کردن یک گوینده یا مجری

نقش گوش دادن در فن بیان چیست ؟

برای داشتن فن بیان قدرت مند باید دارای «گوش خوب» بود. مفهوم داشتن گوش خوب این است که باید به شنیدن و درست شنیدن صدای خود و دیگران و صداهای اطرافمان که ما اصطلاحاً آن را «صدای طبیعت» می نامیم، عادت کنید. دقت و توجه نسبت به صدای خود و صدای طبیعت امکان داشتن یک گوش خوب را برای ما فراهم می کند، به شرط آنکه این توجه و دقت به صورت تمرین مستمر و همیشگی در ارتباطتان باشد تا نتیجه مطلوبی به دست آید.

رابطه بین اعتماد به نفس و فن بیان

برای فن بیان خوب داشتن و روان صحبت کردن با دیگران، سعی کنید اعتماد به نفس خود را بالا ببرید. لازمه بالا بردن اعتماد به نفس، تسلط بر موضوع سخن است. شما می بایست حتماً این اهرم را در اختیار داشته باشید. شما با رعایت این موضوع می توانید در برابر هر ذهنیتی که به شما ناتوانی را القا می کند ایستادگی کرده و خود را کاملاً مسلط و توانا بشمارید و همین اوصاف را به خود تلقین کنید و با خود بگوئید: من توانا، قادر، مسلط بر خود، سخنرانی ماهر و زبر دست هستم و تحت تأثیر جو و محیط و ایرادات دیگران و حتی مزاحمت های شنوندگان قرار نمی گیرم.

راه های تقویت فن بیان

• زیاد مطالعه کنید. این گونه با واژه ها و کلمات و جمله بندی های مختلف بیشتر آشنا شده و هنگام نیاز از آن استفاده می کنید و سطح قدرت و توان خو د را بالا می برید.
• با دوستان و نزدیکان تان سر صحبت را باز کنید. درباره یکی از موضوعات روز و عمومی صحبت کنید. یا درباره نقطه نظرات دیگران، فعال برخورد کنید و اظهار نظر کنید تا با روش و روحیه مواجهه با دیگران آشنا شوید و بیان تان روان تر شود.  
• سعی کنید در کلاس درس، درباره یکی از موضوعات رشته تحصیلی و مواد درسی خود مطالعه بیشتری انجام داده و در قالب کنفرانس و یا سوال و جواب، مطالب گردآوری شده را به دیگر دانشجویان منتقل کنید.
• کتاب هایی که درباره سخن و سخنوری و فن ایراد سخنرانی، نوشته شده است مطالعه کنید. مانند “ آیین سخنرانی، دیل کارنگی انتشارات پیمان” و نیز “سخن و سخنوری، نوشته مرحوم فلسفی”.
• به صحبت های دیگران توجه کنید، لحن شان، ریتم و.. ببینید رمز عالی بودن فن بیان چیست ؟